Γράφει:Σοφοκλής Αρχοντάκης / 17 Αυγούστου, 2025

Ένας ξενώνας για καρκινοπαθείς και συγγενείς από την επαρχία, είναι η τελευταία προσθήκη στην Κοινότητα των Προσφυγικών δίπλα στον Α. Σάββα.

Το κτιριακό συγκρότημα των Προσφυγικών χτίστηκε το 1933-1936 με στόχο να φιλοξενήσει Μικρασιάτες πρόσφυγες που είχαν χάσει τα πάντα. Άνθρωποι που δούλεψαν πολύ και δούλεψαν σκληρά να ξαναπάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους.

Σήμερα το «ζωντανό μνημείο» κατοικείται και πάλι από άτομα της εργατικής τάξης που συγκροτούν την Κοινότητα των Κατειλημμένων Προσφυγικών και ξεχωρίζει ως μορφή αυτοοργάνωσης.

Η Κοινότητα έχοντας δημιουργήσει δομές μέσα στα Προσφυγικά για να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων, πήρε μια θέση προσφοράς που δεν εκπλήσσει τόσο όσους γνωρίζουν τον τρόπο  λειτουργίας «από τα κάτω» με οριζόντια προσφορά αλληλεγγύης, αλλά περισσότερο αυτούς που δεν γνωρίζουν τα «μυστικά της πόλης».

Η Δομή Υγείας της Κοινότητας, αποφάσισε να δημιουργήσει ξενώνα για καρκινοπαθείς από την επαρχία και τους συνοδούς τους ένα περίπου λεπτό μακριά από την έξοδο του Αγίου Σάββα, του μεγαλύτερου ογκολογικού νοσοκομείου της χώρας.

Η ανάγκη της κοινωνίας που απαντήθηκε

Για να γίνει κατανοητή η σπουδαιότητα του εγχειρήματος, πρέπει πρώτα να γίνει σαφής η ανάγκη που οδήγησε την Κοινότητα των Κατειλημμένων Προσφυγικών στην απόφαση για τη δημιουργία και συντήρηση του ξενώνα.

Σε ένα από τα πιο βεβαρυμμένα νοσοκομεία της χώρας, καταφθάνουν άτομα από την επαρχία που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώνουν 80 έως 150 ευρώ την ημέρα για ξενοδοχείο ή κάποιο διαμέρισμα βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Ειδικά όταν πρόκειται για θεραπεία εβδομάδων ή μηνών, κάτι που εξαρτάται από τον τύπο του καρκίνου και το πρωτόκολλο που ακολουθείται, είναι σαφές πως για πολλές οικογένειες από την επαρχία αυτό είναι απαγορευτικό.

Καθώς ο ασθενής προσέρχεται με έναν ή δύο συνοδούς οι οποίοι φροντίζουν τον άνθρωπό τους με βάρδιες, βλέπε δραματική υποστελέχωση του ΕΣΥ, αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι συνοδοί να κοιμούνται χειμώνα-καλοκαίρι στα αυτοκίνητα με τα οποία ήρθαν στην Αθήνα, χωρίς τουαλέτα ή μπάνιο να κάνουν ένα ντους. Ουσιαστικά τίθεται ζήτημα αξιοπρέπειας όπου το κράτος αδιαφορεί.

Απλή, καθημερινή, ελληνική εξαθλίωση, την ώρα που παλεύουν για τον άνθρωπό τους. Αυτός είναι  ο κανόνας. Συγγενείς και σύλλογοι καρκινοπαθών έχουν απευθύνει αυτό το αίτημα εδώ και  δεκαετίες, με το κράτος να κωφεύει. Όμως σε περιβάλλον στεγαστικής κρίσης και ανέχειας,  χρειάζονται έργα και όχι λόγια.

Αφουγκράστηκαν το πρόβλημα, γνώριζαν τη λύση και… έδρασαν

Καθώς ολόκληρες κυβερνήσεις που κάνουν λόγο για «επιτυχίες» στο ΕΣΥ, δεν μπορούν να κάνουν το αυτονόητο, όταν η λύση προέρχεται από τον ίδιο τον λαό δεν είναι απλά ευπρόσδεκτη, αλλά εντυπωσιακή.

Έχοντας την τιμή να γίνουμε μάρτυρες της διαδικασίας ανακαίνισης, μιλήσαμε, ρωτήσαμε και  είδαμε με τα μάτια μας τι συμβαίνει. Ας αρχίσουμε όμως με τους ίδιους τους ασθενείς. Η χημειοθεραπεία είναι σκληρή. Αναγκαία, αλλά σκληρή.

Δεν γνωρίζεις πότε θα έρθουν χρονικά οι παρενέργειες ή σε ποιό στάδιο της χημειοθεραπείας θα  είναι εντονότερες και ξεκινούν από τη ζαλάδα, την τάση για εμετό, τον πονοκέφαλο και τη διάρροια.

Δεν γνωρίζεις που και πότε θα σε πιάσουν και δεν μπορείς να διανύσεις μεγάλες αποστάσεις με  αυτοκίνητο ή ταξί. Τίθεται ένα αυτονόητο ζήτημα αξιοπρέπειας πρωτίστως για τους θεραπευόμενους και τις θεραπευόμενες και ύστερα για τις/τους συνοδούς που υπερβάλουν εαυτόν με αυταπάρνηση.

Η Κοινότητα των Κατειλημμένων Προσφυγικών έχοντας υγειονομικούς στις τάξεις τους, αλλά και ιδία εμπειρία, έχει καταφέρει πολλά.  

Η πρόσφατη άλλωστε εμπειρία από την Πανδημία ανέδειξε τη σημασία της Κοινότητας, όπου είναι όλοι για έναν και ένας για όλους που πρακτικά μεταφράστηκε στη φροντίδα των πιο ευάλωτων μελών και την αποφυγή θανάτων μέσα στην Κοινότητα.

Δεν ήταν μια ή δύο οι φορές που μέλη της Κοινότητας άνοιξαν τα σπίτια τους για ασθενείς ή συνοδούς. Ακούγεται περίεργο για τη χώρα της καχυποψίας, αλλά αν γνωρίζεις τον τρόπο λειτουργίας και διάρθρωσης της Κοινότητας, μπορεί να γίνει αντιληπτό.

Μια καρέκλα, ένα ποτήρι νερό, ένα χάδι στην πλάτη στον άνθρωπο που ήρθε χωρίς συνοδό και η βόλτα στον φούρνο της Κοινότητας όταν περάσει η τάση για εμετό ήταν το αυτονόητο. Ώσπου έγινε πράξη αυτό που δεν είναι αυτονόητο.

Ένας ξενώνας αλληλεγγύης «από τα κάτω»

Το κράτος μιλά διαχρονικά για την ανάγκη δημιουργίας ξενώνα για τους καρκινοπαθείς και τους συνοδούς τους. Είναι γνωστό πρόβλημα, το γνωρίζουν όλοι: από τους υπουργούς και τους διοικητές ογκολογικών νοσοκομείων μέχρι τους ογκολόγους και τους νοσηλευτές. Πολλά από τα ακίνητα στην περιοχή ανήκουν στην Εκκλησία η οποία τα θέτει προς ενοικίαση.

Το 1992 το «Ελληνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο» το οποίο διοικείται από την Αρχιεπισκοπή, παρεχώρησε στο νέο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου του νοσοκομείου “Ο Άγιος Σάββας” τη χρήση μόνον των κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων της νοσοκομειακής μονάδας.

Η παραχώρηση ισχύει για όσο χρόνο υφίσταται αυτό, με την εξαίρεση ορισμένων «ιστορικών χώρων», ενώ το Ίδρυμα διατήρησε την κυριότητα αυτών καθώς και της λοιπής ακίνητης και κινητής περιουσίας του.

Εξακολουθεί δε να λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και να συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο. Πολλά επίσης από τα διαμερίσματα στην περιοχή των Αμπελοκήπων ενοικιάζονται σε βραχυχρόνια μίσθωση με υψηλές τιμές.

Εξακολουθεί δε να λειτουργεί ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και να συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο.

Δεν είναι σαφές αν κάποιος εκπρόσωπος του κράτους προσέγγισε την Εκκλησία για τη δημιουργία ξενώνων όλες αυτές τις δεκαετίες. Δεν υπάρχουν όμως στοιχεία πως έκαναν έστω κάτι περισσότερο από το να μείνουν στα λόγια. Άλλωστε η δημιουργία ξενώνα απουσίαζε από τον δημόσιο διάλογο.
Ήταν «πρόβλημά τους».

Η Κοινότητα ως στυλοβάτης του μικρόκοσμου των Προσφυγικών

Η Κοινότητα που ζει και δρα στο «ζωντανό μνημείο» των Προσφυγικών απάντησε σε μια ανάγκη  και με ιδία έξοδα, ξεκίνησε τη δημιουργία του ξενώνα. Από την πλήρη ανακαίνιση έως την επίπλωση και τον εξοπλισμό του. Όμως το ζήτημα δεν είναι η δημιουργία του ξενώνα καθαυτού.

Η Δομή Υγείας της Κοινότητας, η οποία συνεργάζεται και με την Πρωτοβουλία Ψ ένα Πολύμορφο Κίνημα για την Ψυχική Υγεία, αναλαμβάνει την καθαριότητα των σπιτιών, τη συνοδεία σε νοσοκομεία, την αντιμετώπιση συχνών γραφειοκρατικών προβλημάτων, όπως η έλλειψη ΑΜΚΑ.

Συνεργάζεται και με άλλες αυτοοργανωμένες δομές, όπως την ΑΔΥΕ Αυτοοργανωμένη Δομή Υγείας Εξαρχείων, το  Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Εξαρχείων και τις Συλλογικές Δράσεις κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18 Άνω, με το ΚΙΑ Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας προοπτική για τους ανθρώπους που  αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Για όσους δεν γνωρίζουν, ο τρόπος λειτουργίας των συλλογικοτήτων έχει την συναπόφαση ως  σημείο αναφοράς, αλλά ξεχωρίζει για την ευθύνη και τη δέσμευση για τις «δομές» ή τους «τομείς» όπως αποκαλούνται ανά περίπτωση.

Δεν θα συναντήσεις γραφειοκρατία, δικαιολογίες, υποστελέχωση, «ο υπεύθυνος λείπει σε άδεια» και τα συνήθη προβλήματα του δημοσίου. Θα συναντήσεις ευθύνη απέναντι στους συνοδοιπόρους σου και την κοινωνία.

Ο ξενώνας θα λειτουργήσει και θα λειτουργήσει «ρολόι» σε συνεννόηση με μέλη του Σωματείου Εργαζομένων «Άγιος Σάββας», χωρίς να πέφτει λόγος στην κυβέρνηση αν αποδέχεται την προσφορά ή όχι. Ποιοι είναι αυτοί  που χτυπούν την ανάπτυξη του τόπου και τη στεγαστική άνθιση της χώρας;

Ποιος ενοχλεί το «Άγιο» Real Estate (βοήθειά μας);

Την ώρα που οι άνθρωποι από την επαρχία και οι συνοδοί τους, τραβούν ο καθένας τον δικό του  Γολγοθά, κινήσεις αυτοοργάνωσης που «ανταγωνίζονται» το κράτος δίνουν λύσεις σε προβλήματα δεκαετιών, μέσα σε λίγες εβδομάδες.

Το Προσφυγικά, τα Προσφυγικά «της ανάπλασης, των ευκαιριών και των επενδύσεων που θα  φέρουν ευκαιρίες και θέσεις εργασίας», ήταν πάντα πιο κοντά στο πνεύμα των Μικρασιατών προσφύγων, στο πνεύμα των Παρτιζάνων του 1944, το πνεύμα της αυτοοργάνωσης και της αλληλοβοήθειας. Και θέτουν ένα τρομακτικό -για κάποιους- ερώτημα.

Αν μπορούμε να κάνουμε κάτι τέτοιο με  οριζόντια αλληλεγγύη, χωρίς κορδέλες, χρυσά ψαλίδια και μυστριά, χωρίς τυμπανοκρουσίες μπροστά στον φωτογραφικό ή τηλεοπτικό φακό, τι άλλο μπορούμε να καταφέρουμε;

Και για ποιον λόγο έχουμε υπουργό Υγείας;

Άρθρο: THE UNTOLD

Γράφει:Σοφοκλής Αρχοντάκης / 17 Αυγούστου, 2025

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον ξενώνα της Δομής φιλοξενίας θεραπευόμενων και συνοδών του Αγίου Σάββα απο τη Δομή Υγείας της Κοινότιτας των Κατειλημμένων Προσφυγικών:

Mail: sykapro_squat@riseup.net

Blog: sykaprosquat.noblogs.org

Twitter: @Prosfygika

Instagram: @sykapro__